Şu anda yahut yakın gelecekte olmasa bile, ilerleyen yıllarda hepimiz birer AI PC’ye sahip olacağız. Kullanımda olan en büyük işletim sistemi Windows’un arkasındaki dev Microsoft, süratli davranarak “yapay zeka PC” kavramını “Copilot+ PC” olarak tanımlamak istedi. Büyük ölçüde başardılar da. Dünyadaki milyarlarca insan Windows işletim sistemleri kullanıyor, Microsoft da bunun ekmeğini yiyor.
Redmond devi, Mayıs 2024’te düzenlenen bir aktiflikte Windows dizüstü bilgisayarlar için Copilot+ PC isimli yeni bir teşebbüs duyurmuştu. Bu teşebbüsle birlikte “AI PC” kavramı şekillenmeye başladı, yeni jenerasyon yapay zeka özelliklerinin bilgisayarlarda nasıl kullanılacağı tartışıldı. Copilot isimli yapay zeka asistanını duymuşsunuzdur. İsimleri neredeyse birebir üzere ancak Copilot PC+ dediğimiz büsbütün farklı bir şey; makul bir hizmetten fazla geniş yapay zeka ekosistemini söz ediyor.
Copilot+ PC aslında dizüstü, masaüstü ve tablet bilgisayarları kapsıyor diyebiliriz lakin birinci etapta dizüstü bilgisayarlara odaklanıldı. Pekala Copilot+ tam olarak nedir? Kullanmak için para ödemek gerekiyor mu? Bize ne avantajlar sağlıyor?
Microsoft, Copilot+ PC kategorisine giren bilgisayarları “şimdiye kadar üretilmiş en süratli, en akıllı Windows PC’ler” olarak duyurdu. Pekala bu PC’leri başkalarından ayıran şey ne? Temel fark, yapay zeka bilgisayarın CPU yahut GPU kaynaklarını tüketmeden mahallî makine tahsili yahut üretken yapay zeka iş yüklerini çalıştırabilen özel bir nöral süreç ünitesine (NPU) sahip olması. NPU nedir diyecek olursanız bu özel çiplerin ne olduğunu birazdan daha ayrıntılı formda anlatacağız.
Copilot+ PC’ler, NPU tarafından desteklenen ek Windows sistem özelliklerine sahip. Öteki bir deyişle, “yapay zeka özelliği” olarak sunulan birçok özellik bir “NPU (neural processing unit, Nöral Süreç Birimi) gerektiriyor. Bu sebeple “yapay zeka PC” ve “Copilot PC+” diyorsak orada kesinlikle “NPU yani nöral süreç birimi” olmalı.
Copilot+ bilgisayarlarda ayrıyeten Copilot sohbet robotunu açmak için özel bir Copilot tuşu olması gerekiyor. Doğal olarak, dahili klavyesi olmayan bir tablet yahut masaüstü bilgisayar satın alırsanız bu tuşu eklemeyebilirler. Başka yandan, birtakım bilgisayarlarda Copilot tuşu yer alsa da bu Copilot+ bilgisayar olmayabilir.
Microsoft Copilot+, Windows çalıştıran AI PC’lerde mahallî olarak kullanıma sunulan birkaç farklı yeni jenerasyon AI fonksiyonunu kapsayan bir terim. Yapay zeka konusunda öncü olmak isteyen ASUS, Dell, Acer, Samsung, HP, Lenovo ve Samsung üzere şirketler, bu etiketi taşıyan bilgisayarlarını tanıtmıştı. Birinci dizüstü bilgisayarların hepsi Qualcomm’un Snapdragon X Elite ve Plus işlemcilerini kullanıyordu. Sonrasında piyasaya sürülen AMD Ryzen AI 300 “Strix Point” ve Intel Core Ultra 200V “Lunar Lake” işlemciler de “Copilot+ PC” rozeti almaya hak kazandı.
Eğer aldığınız dizüstü bilgisayarlar “Copilot+” rozetini taşıyorsa, kullanıma açılan ve gelmesini beklediğimiz özellikleri kullanabileceksiniz. Bu ortada Microsoft, sık sık tüm Copilot+ bilgisayarların “tüm gün pil ömrüne” sahip olduğunu belirtiyor lakin bu resmi sistem ihtiyaçlarında yer almıyor. PC’lerin şu an için sırf dizüstü bilgisayar tarafında piyasaya çıktığını söylemiştik. Bir masaüstünün Copilot+ PC olarak nitelendirilmemesi için rastgele bir neden görünmüyor, yakın gelecekte bunu görmemiz olası. Tahminen de siz bu sözleri okurken piyasaya çoktan masaüstü Copilot+ PC’ler çıkmış olacak.
CES 2024’te duyurulan AMD Ryzen 8000G işlemcilerle birlikte NPU dediğimiz üniteler birinci kere masaüstü platforma gelmişti. Ryzen 8000G, yapay zeka iş yüklerinde performansı artırmak için entegre yüksek performanslı Hudut Sürece Ünitesi (Neural Processing Unit-NPU) motoruna sahip dünyanın birinci masaüstü APU’ları oldu.
Diğer yandan şirketler, gelecek masaüstü işlemcilerini entegre yapay zeka çipleriyle piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Dediğimiz üzere, gelecekte piyasaya sürülecek CPU’ların hepsi tahminen de bir gün güçlü yahut zayıf en az bir NPU’ya sahip olacak.
Bir bilgisayarın Copilot+ PC olabilmesi için temel ihtiyaç, 40 yahut daha fazla TOPS (saniyede 40 trilyon işlem) gerçekleştirebilen bir NPU’ya sahip olması. Dediğimiz üzere, Snapdragon X yongaların yanı sıra Intel Core Ultra (Lunar Lake gibi) ve AMD Ryzen AI üzere işlemciler bu kategoriye giriyor.
Daha da kıymetlisi, TOPS ihtiyacı işlemcinin yahut çip üzerinde sistemin TOPS performansına dayanmakta. Özel ekran kartları çok daha yüksek TOPS pahaları sağlayabiliyor lakin bir bilgisayarın Copilot+ olması için kâfi değil. İşlemcideki NPU’nun 40 TOPS’luk pahası sağlaması gerekli. Artık 40 TOPS diyoruz lakin tahminen de gelecekte ihtiyaçlar yükseltilecek.
Muhtemelen Microsoft, daima çalışan art plan misyonları için GPU kaynaklarını tüketmekten kaçınmak istiyor. Bu da sırf süreçleri özel bir NPU’ya yönlendirerek mümkün olabilir. Tahminen de gelecekte donanım yükseltmeleri ile eski bilgisayarlarda Copilot+ özelliklerini etkinleştirmenin resmi bir yolu olacaktır, lakin şimdi bu bahiste hiçbir şey açıklanmadı. Microsoft ve ortakları, öncelikle tüketicilerin yeni bir bilgisayar almasını isteyecektir.
Her bilgisayarının ayrıyeten 16 GB DDR5/LPDDR5 RAM ve 256 GB SSD depolama alanına sahip olması koşul. Windows 11 için temel ihtiyaçlar 4 GB RAM ve 64 GB depolama alanıyla kısıtlıydı, Copilot+ PC’ler için kriterler biraz daha yüksek.
Özünde NPU, makine tahsili algoritmalarını yürütmek için tasarlanmış özel bir işlemcidir. Klâsik CPU ve GPU’ların bilakis, NPU’lar yapay hudut ağlarının ayrılmaz bir modülü olan karmaşık matematiksel hesaplamaları yürütmek için optimize ediliyor. Özel tasarlanan nöral işlemciler büyük ölçüde datayı paralel olarak sürece konusunda harika işler çıkarabiliyor. Böylece manzara tanıma, doğal lisan sürece ve yapay zeka ile ilgili öteki işler çok daha kolay halde halledilebiliyor. Örnek olarak GPU içine bir GPU entegre edilseydi, NPU obje algılama yahut imaj hızlandırma üzere makul bir misyondan sorumlu olabilirdi.
Sinir ağı süreçlerini ve yapay zeka vazifelerini hızlandırmak için tasarlanan Nöral Süreç Ünitesi, farklı olmaktan fazla CPU ve SoC’lerin içine entegre ediliyor. CPU’lar ve GPU’ların bilakis, NPU’lar data odaklı paralel bilgi süreç için optimize edilmekte. Çok sayıda misyonun yanı sıra, görüntüler ve imgeler üzere büyük multimedya datalarını işlemede ve hudut ağları için bilgi işlemede epey verimli. Bilhassa konuşma tanıma, imajlı aramalarda art plan bulanıklaştırma ve obje algılama üzere fotoğraf/video düzenleme süreçlerinde çok yararlı olacak.
NPU da tıpkı formda bir entegre devre, fakat tek fonksiyonlu ASIC’lerden (Uygulamaya Özel Entegre Devreler) farklı. ASIC’ler tek bir gaye için tasarlanırken (bitcoin madenciliği gibi), NPU’lar daha fazla karmaşıklık ve esneklik sunarak ağ bilişiminin çeşitli taleplerini karşılayabiliyor. Bu da hudut ağı hesaplamalarının eşsiz ihtiyaçlarına nazaran uyarlanmış yazılım yahut donanımda özel programlama yoluyla mümkün hale geliyor.
NPU, düşük güçte yapay zeka çıkarımını hızlandırmak için sıfırdan inşa edildi. Yapay zeka iş yükleri öncelikle skaler, vektör ve tensör matematiğinden oluşan hudut ağı katmanlarının hesaplanmasından ve akabinde doğrusal olmayan bir aktivasyon işlevinden oluşmakta. Gelişmiş bir NPU dizaynıyla birlikte tüm güçlü iş yüklerinin üstesinden gelmek mümkün.
Bir örnek olarak, rastgele bir görüntü içeriğine (aramalar dahil) gerçek vakitli altyazı ekleyebilen Canlı Altyazılar (Live Captions), Copilot+ PC’lerde ek bir gerçek vakitli çeviri moduna sahip. Paint’te imaj oluşturma uygulaması olan Cocreator tekrar yapay zekadan yararlanıyor, süreç gücü gerektiriyor.
Ayrıca yapay zeka takviyeli sistemlerde kameranıza ve mikrofonunuza art plan bulanıklığı, portre ışığı, otomatik görüntü çerçeveleme ve ses yalıtımı üzere efektler uygulamanıza imkan tanıyan Windows Studio Effects bulunmakta. Kimi manzaralı sohbet hizmetlerinde bu özelliklerin yerleşik sürümleri mevcut, lakin Windows Studio Effects bilgisayarda lokal olarak çalışıyor, bu nedenle dışarı data transferi olmadan daha inançlı ve daha güzel biçimde çalışabiliyor. Birden fazla Mac bilgisayarda bulunan görüntü efektleri ve Center Stage özelliğine çok emsal.
Copilot+ PC’lerdeki en tartışmalı özellik, periyodik olarak ekran manzaraları yakalayarak bilgisayarınızın ekran aktifliğinin aranabilir ve kaydırılabilir bir vakit çizelgesini oluşturan Recall AI. Örnek olarak, birkaç saat yahut birkaç hafta evvel bilgisayarda neler yaptığınızı, ne üzerinde çalıştığınızı unuttunuz diyelim. Recall sayesinde geçmiş vakte gidebilir ve o vakte ilişkin anlık imgeleri görebilirsiniz. Windows ayrıyeten her anlık imajın metnini ve içeriğini tarayarak aranabilir hale getirmekte. Diyelim ki üç gün evvel arkadaşınızla birlikte WhatsApp üzerinden “Antalya seyahati hakkında” konuştunuz. Bu sohbete süratlice geçiş yapmak için “Antalya” halinde arama yapabilirsiniz. Ayrıyeten Antalya konusunda girdiğiniz web sayfalarını ve başka her şeyi bulabiliyorsunuz.
Recall biraz macOS’taki Spotlight’a ve Windows 10’un artık kullanılmayan Timeline özelliğine benziyor, ancak çalışma formu büsbütün farklı. Uygulamaların etkinliklerinizle ilgili bir veritabanı doldurması (Timeline gibi) ya da bilgisayarınızın lokal evraklarınızı ve bağlı bulut dokümanlarınızı taraması (Spotlight gibi) yerine Recall, ekranınızda ne olduğunu tarıyor ve bağlamı anlamak için aygıt üzerindeki yapay zeka modellerini kullanıyor.
Şimdilik yalnızca Windows için sunulan özelliklerden kelam ediyoruz lakin NPU üçüncü parti uygulamalar tarafından da kullanılabilecek. Qualcomm geçen yıl Affinity Photo 2’nin daha iyi nesne seçimi için Snapdragon dizüstü bilgisayarlarda NPU’yu kullanabileceğini ve Moises ses düzenleyicisinin gerçek vakitli enstrüman ve ses izolasyonu yapabileceğini duyurdu. Lakin bu entegrasyonların sayısı hala çok çok kısıtlı. Gelecekte hem Windows tarafından sunulan, hem de farklı şirketlerden tarafından geliştirilen yeni özellikler göreceğiz.
Ne yazık ki, marka fark etmeksizin eski jenerasyon işlemciye sahipseniz yeni AI özelliklerinden yoksun kalacaksınız. NPU’dan mahrum dizüstü ve masaüstü bilgisayar kullanıcıları, muhtemelen kalıcı olarak bu işin dışında kalacak. Teknoloji firmaları, yapay zeka furyasıyla birlikte birebir vakitte insanları yeni eserlere yönlendiriyorlar.
Copilot+ rozetini taşıyan bilgisayarların neler yapabildiğini farklı bir makalede konuşacağız konuşmasına, tekrar de kısaca burada da listeleyelim:
- Automatic Harika Resolution (Otomatik Muhteşem Çözünürlük): Kaliteyi artırmak için oyunlar sırasında ekran çözünürlüğünü otomatik olarak ve gerçek vakitli olarak değiştiren teknoloji.
- Canlı Çeviri: Bir akış kaynağı yahut mikrofon aracılığıyla yakalanan ses gerçek vakitli olarak seçtiğiniz 44 lisana çevrilebiliyor. Copilot+ olmayan bilgisayarlar Live Captions ile altyazılı altyazıları görüntüleyebilir, lakin çevrilmiş olanları görüntüleyemez.
- Cocreator: Microsoft Paint’te bir manzarayı tanımlayın, kaba bir versiyonunu çizin ve akabinde yapay zekanın sizin için mükemmeller yaratmasını bekleyin.
- Recall AI: Bilgisayarınızda yaptığınız her şeyi izleyen, bunları bir vakit çizelgesine dönüştüren ve daha evvel gördüğünüz yahut üzerinde çalıştığınız lakin artık hatırlayamadığınız bir şeyi bulmanızı sağlayan bir özellik. Çok yararlı görünse de, yarattığı güvenlik telaşları çok tartışıldı.
- Görüntü Oluşturucu (Image Creator): Fotoğraflar uygulamasında bulunan Image Creator, metin isteminize nazaran sıfırdan imgeler oluşturabilen üretken bir yapay zeka aracıdır. Bu özelliğin indirilmesi gerekiyor, lakin süratli bir formda yükleniyor.
- Yeniden Biçimlendirme (Restyle): Tıpkı formda Fotoğraflar uygulamasında yer alan Restyle, mevcut fotoğraflarınıza AI efektleri uygulayabiliyor. Düzenle penceresinin üstündeki iki yapay zeka düğmesinden biri olan (Süper Çözünürlük ile birlikte) Restyle, fotoğrafınız için yeni bir tarz tanımlamak üzere bir kutuya metin girmenizi sağlamakta. Teklifler ortasında Anime, Cyberpunk, Fantezi ve Rönesans yer alıyor, fakat istediğiniz rastgele bir tanımlayıcıyı yazabilirsiniz.
- Super Resolution (Süper Çözünürlük): Bu Lightroom, Topaz Photo AI ve öteki profesyonel fotoğraf yazılımlarında bulabileceğiniz araçlara benzeri. Bir manzarayı 2x ile 8x ortasında tekrar boyutlandırabilir, bu süreçte detayları güzelleştirebilir ve yapaylıkları kaldırabilirsiniz.
- Windows Studio Effects: Efektler bilgisayarınızın web kamerasını kullanan tüm uygulamalarda çalışmakta. Mevcut efektler ortasında Otomatik Çerçeveleme, art plan efektleri (Portre ve Standart Bulanıklaştırma), Göz Teması (Standart ve Teleprompter seçenekleriyle), Yaratıcı Filtreler (Animasyonlu, Fotoğraflı ve Sulu Boya gibi) ve Portre Işığı bulunuyor.
İlk Copilot+ PC’ler Qualcomm’un ARM tabanlı Snapdragon X yonga setlerine sahip dizüstü bilgisayarlardı. Ancak bunlar tıpkı şey değil. Kimi ARM Windows PC’ler Copilot+ olarak etiketlense bile tüm Copilot+ PC’ler ARM işlemcilere sahip değil.
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere, Intel ve AMD de ihtiyaçları karşılayan çipler üretiyor. Artık ARM tabanlı Snapdragon çipleri kullanan birçok modelin yanı sıra Intel ve AMD x86 işlemcili Copilot+ PC’ler de satın alabilirsiniz. Qualcomm, yüksek performanslı TPU’lara sahip yonga setlerine sahip birinci şirketti. Artık Intel ve AMD’nin ortayı kapatmasıyla, ARM tabanlı yongalarda yaşanan yazılım uyumluluğu problemleri olmadan x86 tabanlı bir Copilot+ PC edinebilirsiniz.
- Gelişmiş Performans ve Verimlilik: Yapay zeka bilgisayarları bilgileri daha evvel görülmemiş süratlerde işleyebilir ve tahlil edebilir; bu da onları yapay zeka ve bilgi analitiği içeren misyonlar için ülkü hale getiriyor.
- Kişiselleştirilmiş Deneyimler: Yapay zeka odaklı algoritmalar sayesinde bu bilgisayarlar özelleştirilmiş teklifler sunabilir, arayüzleri ferdi tercihlere uyarlayabilir ve hatta kullanım modellerine nazaran kullanıcı gereksinimlerini varsayım edebilir.
- Geliştirilmiş Güvenlik: Yapay zeka bilgisayarlarının yerleşik yetenekleri, daha uygun tehdit algılama ve gerçek vakitli güvenlik tedbirleri manasına geliyor.
- Gelişen Teknolojilerle Uyumluluk: Yapay zeka bilgisayarları yeni teknolojilerle meselesiz bir halde entegre olacak halde üretiliyor ve yeni inovasyonlar ortaya çıktıkça bunlardan faydalanmak mümkün olacak.
- Başlangıçta Yüksek Maliyetler: Yapay zeka bilgisayarları, gelişmiş donanımları ve yetenekleri nedeniyle yüksek fiyat etiketlerine sahip.
- Karmaşıklık ve Yenilikleri Öğrenme: AI PC’lere entegre edilen sofistike teknoloji, teknoloji meraklısı olmayan kullanıcılar için zorlayıcı olabilir.
- Gizlilik Endişeleri: Biraz evvel geliştirilmiş güvenlikten bahsetmiştik. Şayet yanlışsız kullanılırsa, yapay zeka güvenlik konusunda büyük takviye sağlayabilir. Lakin yalnızca yanlışsız kullanılırsa. Gelişmiş data sürece özelliklerine sahip AI bilgisayarlar, bilgi kapalılığı ve potansiyel berbata kullanım konusunda tasalara yol açmakta.
- Yüksek Performanslı Vazifeler için Güç Tüketimi: Yapay zeka vazifeleri ağır kaynak gerektiriyor. Bu nedenle işleri yapay zeka bilgisayarlarında çalıştırmak, klasik bilgisayarlarda standart vazifeleri yerine getirmeye kıyasla daha yüksek güç tüketimine yol açabilir. NPU dediğimiz özel ünitelerin birtakım mevzularda verimliliği artıracağı söylense de, her senaryoda durum bu türlü olmayabilir.
Yapay zeka bilgisayarlarının bilgi süreç teknolojisinde kıymetli bir sıçramayı temsil ettiği açık ve Windows’un geleceğinin yapay zeka olduğunu biliyoruz. Karmaşık bilgi kümelerini yönetebilen ve yapay zeka ile ilgili vazifeleri yerine getirebilen yüksek performanslı makinelere gereksiniminiz varsa bu aygıtlar sizin için uygun olabilir. Maliyet ve karmaşıklık kimi kullanıcıları caydırabilirken, bilgi bilimi ve yazılım geliştirme üzere alanlarda çalışanlar yapay zeka bilgisayarlarının dönüştürücü yararlar sunduğunu görebilirler.