Akıllı telefonlardan dizüstü ve masaüstü bilgisayarlara, bilgisayar teknolojisi günlük hayatımızın her noktasına derin bir formda işlemiş durumda. Bütün bunların atası olarak teşekkür etmemiz gereken kişi ise, muhtemelen Dünya’nın birinci programcısı. Pekala, Dünya’nın birinci programcısı kim? Ada Lovelace ismini daha evvel duymadıysanız, Dünya’nın birinci programcısı kim sorusunun karşılığı sizi ziyadesiyle şaşırtabilir.
Ada Lovelace kimdir?
Ada Lovelace, bilgisayarların yaygınlaşmasından 100 yılı aşkın bir müddet evvel yaşayan ve Dünya’nın birinci bilgisayar programcısı olarak kabul edilen kişi. Lovelace, 10 Aralık 1815 tarihinde Ada Byron ismiyle doğdu. Babası ünlü şair Lord Byron’dı ve annesi, Lord’un birinci eşi olan Annabella Milbanke idi.
Lovelace’ın ebeveynleri doğumdan kısa bir mühlet sonra ayrıldı. Hatta Ada, kendisi yalnızca sekiz yaşındayken ölen babasıyla hiç tanışamadı bile. Londra, İngiltere’de büyüdü. Annesi, genç Ada’nın babası üzere şair olmasını istemiyordu. Müzik, Fransızca ve matematik okumasını istiyordu.
Lovelace, çocukluğunda sıklıkla hastalanıyordu. Bu yüzden yıllarını konutundan çıkamayarak geçirdi. Bu durum genel olarak berbat olsa da, ona öğretmenleriyle çalışmak için çok fazla vakit kazandırdı. Küçük yaşlardan itibaren matematiğe ilgi duydu. Lovelace hayatı boyunca çalışmalarına devam etti. Zamanının en parlak matematikçilerinden biri oldu.
Lovelace, gençken Charles Babbage isminde bir matematikçiyle tanıştı. Babbage, genç bayanın matematik maharetinden etkilenmişti. Babbage, bir hesap makinesi geliştirmek istiyordu. Bu projesini Fark Motoru olarak adlandırıyordu. Planlarını, bu fikre derinden ilgi duymaya başlayan Lovelace ile paylaştı.
Ayrıca Babbage, Lovelace’e Analitik Motor planlarını da gösterdi. Bu makine hakkındaki fikirleri, o vakitler için çok gelişmişti. Bu makine, matematiksel süreçleri süratli bir biçimde gerçekleştirmeyi hedefliyordu. Analitik Motor, ikilinin ömürleri boyunca inşa edilmedi. Yeniden de Babbage ve Lovelace hayatlarının birçoklarını bu makinenin dizaynına harcadılar.
Lovelace, Babbage’ın dizaynlarına heyecanla yardım ediyordu. 1843’te makineyle ilgili bir makaleyi çeviri etti. Bu makale, İtalyan matematikçi Luigi Menabrea tarafından Fransızca olarak yazılmıştı. Lovelace bunu İngilizce olarak yine yazdı.
Ancak, makaleyi çevirmekten çok daha fazlasını da yaptı. Lovelace, Analitik Motor ve onun yapabilecekleri hakkında kendi notlarını ekledi.
Dünya’nın birinci bilgisayar programı
Lovelace, notlarında Analitik Motor’un algoritmaları nasıl gerçekleştireceğini anlattı ve hatta bir örnek bile verdi. Bu örnekte, makinenin Bernoulli sayılarını hesaplamasını sağlayacak bir dizi komutu bulunuyordu. Bu komut, günümüzde, şimdiye kadar yazılmış ilk bilgisayar programı olarak kabul ediliyor. Bu da Ada Lovelace’ı dünyanın birinci bilgisayar programcısı yapıyor.
Ada Lovelace, 1852’de yalnızca 36 yaşındayken kanser sebebiyle hayatını kaybetti. 1938’de kocası William King birinci Lovelace Kontu olduğunda Lovelace Kontesi olmuştu. Ada öldüğünde gerisinde kocası, üç çocuğu ve bir bilgisayar programcılığı mirası bıraktı.
Ancak Ada Lovelace öldükten sonra bilgisayar programcılığı yaklaşık bir asır boyunca bir meslek haline gelmedi. 1940’ların sonlarında, altı bayan birinci profesyonel bilgisayar programcısı oldu. İsimleri Jean Jennings Bartik, Frances Elizabeth Holberton, France Bilas Spence, Marlyn Wescoff Meltzer, Kathleen McNulty Mauchly Antonelli ve Ruth Lichterman Teitelbaum‘du. ABD Ordusu için çalıştılar ve Elektronik Sayısal Entegratör ve Bilgisayar (ENIAC) isimli bir bilgisayar programladılar.